| TASNA S TMAZIGHT RA TILI KH MAN UR YAGGUGN
Pour la lecture :
â = a de ain (œil) en arabe c = ch de cheval, d’ = d de dabab (brouillard) en arabe, g’ = g de garage gh = gh de gharb f’= f de phare h’ = h de hamama (pigeon) en arabe Kh= kh de khadija q’= q de qalb (cœur) en arabe s’= s de Salah U= ou français z’ = z de Tazolt
AAQDAT A AIT M'ZAL
AAQDAT A AIT MZAL AAQDAT BAHRA AD UR TTUM AKKUS(1) LLAWN FELN IMZOURA
MANZA TIRRUGZA(2) LLI S YADLLI TTUSSANN IMAZIGHEN IQBURN, TUDERT NSEN AD FKAN
ADAWN IGHAMA WAKAL D WADDAGN D WAMAN TAGHBALUT(3) N TUDERT GHIN ADAWNT IGAN
ASS LLI INNA UMDDURRUY(4) FRANCIS TAMNAT' (5)ANN LEMGHRIB LLI UR ILAN ATIG ATGA TSGA Y AN
SG (6) ANNGMD' (7) S WASS AD URT GIWN YAWI YAN UHUY HAN IWIND AWN UKAN ILFAN (8)
STARA (9) GH IDRARN D URTAN ADASN NNAN TILILLI LLI UFN TIN UFGAN(10) ADASN FKAN
AZMAZ (11) D UNKRAF (12) Y WANNA TEN IHADAN CHCHAN GHAYLLI ILLAN GH IDRARN D URTAN
SWAN TIGHBULA URAN SUL GISEN TAFIM AMAN ARUN ARUN DAGH ALLIGH GAN KIGAN
SKERN TADUNT S WAYDA NNUN LII CHCHAN AFADD AD ACHKIN ID WACH ATEN GWMERN
AAQDAT A AIT MZAL AAQDAT BAHRA TFESSEM ASS LLI GH AWIND AWN ILFAN (7)
TARZZIFT (13) N TANBAT' (14) LMAGHRIB A YAN ASS AD TARRAGT (13) YAD'N ADAWN THYYALN
AZERF (15) LLI ISKEER UMDDURRUY (4) AST IGAN TAMAZIRT NNUN KAMI T SKERN UKAN
AZERF AN AS RADAWN AWIN ARGAN HAN IKH AWEN IFTA WARGAN
RAT ID'FER WAKAL WALA NTTAN IKH DDAN SIN ANN MARADAWN SUL IGHAMAN?
AAQDAT A AIT MZAL AAQDAT BAHRA IGH DAKH TFSSEM AMYA (16) ARADAWN IGHAMA
IWWUTTA ARADAWN GIN IMIN TGUMMA IKH KUWN YAGH LAZ SSUTERAT (17) IGENNA
TAGANT ARAD SKERN GH WAKAL NNUN AGWDAL (17) I ILFAN (8) URAT IBD’U DIDUN
AAQDAT A AIT MZAL AAQDAT BAHRA AKWN UR TUT TAGAT N N WAKAL D IMZWURA
(1): Heritage;(2):Bravoure;(3): Source; (4):Colonisateur Français ;(5): Region; (6):Depuis; (7): L'independance; (8):Sangliers; (9): Se promener; (10):Etre humain ; (11):Amende,Pénalité ; (12): Prison ; (13):Cadeau ; (14):Le Gouvernement ; (15):Le droit ; (16) :Rien ; (17) :Une réserve .
yurat AHMED BELKACEM M'ZAL
Ikttayen n ya wazzan
Ddu ugadir wangarf gh izdar an Iggi n wassif n ait âblli gh uflla yan
Zri tamggert ighd tkkit amerzggan igh tkkit ait warghen agharas ighudan
Sin ibridn ghin agh mnagarn win ur ssen agharas urad mmzalan(1)
Mrawt tgumma d tmzgida d inrarn H'd'an ntnt idrarn isutl asnt wargan
Lmud’â iberb'ad'n aghin illan zman antkuk as yad lli s ittussan
Azwu(2) ighusn(3), asa(4) d ignna izgzan idrarn, igh illa unz’ar tazgzut ad lssan
Ayyawn n hmad az'ugay a giss izdghen Tamt tsutine (5) d uggar a giss kkan
Mqqar ggutnt takatin yan uz'ur’ ad gan Ait mh’amed, ait âli, ait tahr d ait lh’ousain
Iska z'lin mac idamn n yan a gisn illan Ghin akhd lulkh ghin akh z'rikh tifawin
Ghin adakh isdusn(6) tidmarin d tid'ar’in Allikh nz'd'ar an ddu s tsgatin(7) yaggugnin
Ait iberb'ad'n ur llant tmizar ad ur kkan Miksik, kanada, jabbun d mirikan
Khtin akw d tiyad' lli yaggugnin S’b’ania, fransa, hulanda d lalman
Khtin d tiyad' lli akw yaz'd'nin(8) as ddan ar siggiln mad asn issgheran(9)
Ghaylli mu r ssn, z’r’n mdn yad'nin mac llan gisn willi kem ittun iska zlan(10)
Llan gisn willi ddarm bdda ittackan A tamazirt, wiyyad' ar bdda gim swingimn
Aman n bikhsayn urat ittu wanna tn iswan Mqqar kkand tugt n timizar md’in gisnt aman
Timmimt n winnun a bikhsain urat gisnt afin Wala tin ghayllid gim itmghin(11) gh urtan
Awd(12) win ughrum n tmz'in lli snwant Ghammas n ufarnu s ifasn ghwmanin
Lh’anna, timitar(13) n iz'uran a yan Aynna gim imghin tadusi(14) ad akkan
Ikh t ccan wid mqurnin d wid mz'iynin Anusm wala angaz' ura sisn ssafan(15)
Ur anfukku(16) iwaliwn ad ikhen ur bdern Willi akh yugern d imzwura mad skern
Salh n ait belkacem a baba mqqurn lli ddan dar rbbi zik urk ttun
Ayyawn nnek wala ait ddarun mqqar tftit ark sul ttannaygh zund ghassan
igh iy tmlit asusiy(17) lli th’d’it d id’ar’n llak bgan tildunin (18) n tarbbaâin(19) n irumiyn
Gh imigh(20) n ait baha ichtukn lli ittussan acku willi gis d’r’n(21) uggar n willi gis nkern
Is gis tmlam i yirumiyn mami z’d’ar’n ait tmazirt, akal d tarwa af mmaghen
At ur yawi yan wala ad gin giss ismgan dar francis lli mi awsen saligan(22)
Dadda mohmmad u brahim wala kiyin ark sul ukan ttannaygh zund ghassan
Gh ugmmad'an ar tr'd'amt urak yaws yan Adrar akw akh tskrt igherman d imtlan
Tz’z’ut gis tazgzut zund urtan n babilon(23) Akwn irh’m rebbi kwnni d ma didun imunn
(1) :Ne se perd pas (2): L’air, (3) : Pur, propre, (4) : Tranquillité, (5) : Siècle, (6) : Rendu solide, (7) : Régions, contrées (8) : Pas loin, (9) : Enseigner (10) : Perdus, ,
(11) : Pousser (plante), (12) : Aussi, également, (13) : Les signes, (14) : La santé, (15) : Avoir la sensation, (16) : Terminer, (17) : Fusil du Souss,
(18) : Le plomb des balles, (19) : Fusil à 4 balles, (20) : La bataille, (21) : Les morts, (22) : Légionnaires sénégalais, (23) : Jardins suspendus de Babilon
yurat AHMED BELKACEM M'ZALI
AWAL N TUTLAYT
NNAN Y TWSSART UR SUL TLIT IMAL UR TLIT IGLAMN (1) N TUTLAYIN ULA AMAWAL(2)
UR T GIT I TIRRA ULA I TIGHRI UR LIT AKAL(3 ZUND LATIN UR AKW SUL TGIT AWAL
ILLA MA IKS’UD’N A SSIM ISAWAL WIYYAD’ AR TANFEN(4) AF LLAM DRUN AMSAWAL(5)
NESSEN IZD GHAYEN N UGGAR AD NNAN ILLA AKW MA IMMAGHEN ADGEKH AGDAL (6)
I WILLI SIY ISAWELN, AZMAZ(7) S USNAGAL (8) WILLI IY YUGIN (9) SIN ANAWEN AD GAN
ILLA WILLI KSEN AMSENTL (10) ZZLMN (11) UKHSAN AR MMALN MNCHK AD AGH TQZZAN. (12)
GHWIN ANFAT ASSEN IMZZAZARN (13) AD GAN URAD ININ KHKAN MLAD IS GAN IGDADAN(14)
YILI IMNUYN (15) LLI URAKW SEN MAD GAN D'FER'N AMARUR (16) WALI ASN MLAN
TTUN AWAL N TILLITN URUN D UKFAY LLI SWAN ASIN ILS YAD’NIN LLI DIDSEN UR ITTACHKAN
GIN TADS'A I GHWILLI ASNT ISSGHWRAN AWAL YAD'N NNAN NTTAN AY SMUNAN
UR SSEN IZD ATIG N TUTLAYT N KU YAN WILLI SIS ISAWALN ADAST ITGGAN
NETTNI ADAS ITTAWIN ITENAN (17) AR T SMUDRUSN(18) NED AR T SSUTGAN (19)
IS UR SSEN IZD ASWIR (20) N WAWAL N YAN DIDS GH YAN USKFL (21) AGH AKW LLAN
IGH GHLIN , GHLIN AKW S YAT TWAL IGH D'R'N , D'R'N AKW S YAT TWAL
TASMGHURT ( 22)N TMURA TUTLAYT AST TSTAL (23 ) ACKU TUTLAYT TGA I TAD'AMSA ALLAL
UR TELLA TUTLAYT LLI YUFN T'AYYAD' GH UMAD'AL GHEMKLLY TNNA UNESCO TASMUNT N UMAD'AL
LLI ISDUQQERN ASERSAR N IMIZI (24) GH UNTAL (25) N KU YAT TUTLAYET LLI SAWAL UFGAN GH UMAD'AL
(1): Regles gramaticales; (2): Lexique; (3): Patrie; (4): Evitent; (5): Debat; (6): Interdit; (7): Penalite;
(8): Legalement; (9):Refusent ; (10): Le masque; (11): Decouvrent; (12): Detestent; (13): Racistes;
(14): Democrates; (15): Les naifs; (16): Le mirage; (17): Respect; (18): Affaiblir;(19): Valoriser; (20): Niveau;
(21) : Degres ;(22): La grandeur;(23): Se mesure;(24): Danger; (25): Disparition
yurat AHMED BELKACEM M'ZALI
Pour la lecture : a' = a de ain (œil) en arabe c = ch du cheval d’ = d de dabab (brouillard) en arabe, g = g de garage gh = gh de gharb f’= f du phare h’ = h de hamama (pigeon) Kh = kh de Khadija q’= q de qalb (cœur) s’= s de Salah U = o français j'= j de jorf z’ = z de Tazolt Nan iy nan iy Id’gam nan iy ur akw nsen mat git Nan dakh ur akw nsen mani kh tuckit Willi ghaldn is ssen mq’q’ar ur gan kigan Ghwin lli lan tanb’at’ (1) iwaliwn yad’nin ad nnan Aran kh udlis anmlan (2) ar ssaq’ran “ lbarbar ” imzdaghen iq’born lmaghrib ad gan Uckand sis zik akw zegh (3) liyaman Agharas n misr d lh’abaca ad kkan Llan inmzrayn (4) lli akw uran Imzdaghen l maghrib dat (5) willi d sis yuckan Tillas n tinuzgha (6) aghen yad lli llan Gh ammas n tagant (7) agh zdghen ur lsan (8) Ghass ad illa gisn willi sul ittinin khkan Wiyyad’, nga akw ait matn ad nnan Nnan awd lmaghrib yiws n Driss at ismun Nttan ad yiwin tutlayt (9) n wakal n igurramn (10) Yiwid awd askkil (11) d usidd (12) n usgan (13) Sfeldat a willi ran d willi uriran Tamagit (14) d tusna (15) târabt adakh ismunan Gh ghid lli gan lmaghrib lâarabi mq’q’urn Ait ugmmud’ (16) lli ghwran adakh immalan Ura nttu amerwass (17) lli f llagh illan Nnan y nnan y nnan y ssehtern (18) iy kigan Alligh tmrks iy tillawt (19) d tawwurgi d umiyn (20) Skcemn turda (21) gh ugayyu n ufgan ('22) And’f’ar’ (23) lli ghwran d walli ur ighwran Ksen assagh i menck igherman (24) S’fed’n akw ma iskwtin kh iz’ur’an Ttukh askkil (11) d ils n williy yurun Bdkh ar smuq’q’ulkh sin igharasn Ur sul snkh ma igan winu d mat urigan Ur sul gikh yan sin a ggi illan Yan arn ismuq’q’ul gh ugmmud’(16) ukan Yan ar iswingim kh iz’ur’an Urn illa ufgan (22) ikh ur iga yan Sfeldkh i iz’ur’an ariy ttinin Nker awa nker r’z’em alnnek d imz’z’aghen Adak nini iwaliwn imddadn(25) Ankruf(26) n wawal is asd r’z’emn Ur sul z’d’ar’n attin q’q’en kigan Acku isghufn (27) ibbiq’q’iyn (28) ad akkan H’an ur sul nks’ud’ iserfufn (29) S tamslit (30) as ra nini iwaliwn ghemklli gan Ura sul n sawal s tmatarin (31) Ran nini ghaylli akw ur nnan, ur mlan Dghaylli akw ur aran , lli h'd'an Tad akw izwarn gh iwaliwn Tamagit (14) n ufgan (22) akal ast yakkan A willi ur ssen ar siggiln az’ur’ n imazighen Ghrat adlis n umzruy (32) win yiws n khaldun Lli nnan Imazighen ghid akd bdda llan Ghid amnzaw (33) ad n ifriqia lli gan Aghbalu (34) n tffugna (35) akhd luln Idgharn aderzanin(36 ) ghilli gh llan Igh darun turda (21) rad adawn mmaln Mad yufen aylli awen mlan ula lli aran Ima assagh (37) iz’m’an (38) n ufgan (22) Wan as fkan willi tn yurun att igan Gar assaghn isgna (39) atn ittinin Sslghen (40) taguri (41) “Lbarbar” i imazighen Wala taguri "chluh" lli ttinin Sen izd ghemkan as ra ttn trggemen (42) Nukwni nsn ukan ma gikh ran Akal n tmazight ur at yawi yan Kigan a ggis izrin uras ufan Mqqar aran amzruy (32) ghemklli ran H’an imghluln (43) zund izaggn d wargan Ur akh skerkasn is bdda ghwz’ann (44) Nttni ay gan inagan (45) n ghaylli illan Saq’sa addagn n tmazight d izaggen Rad ak inin izaggen tifinagh kami n ssen Addagn lli mani yad’ gh umad’al ur llan Tamazirt ad akhd luln ntni ad akw izwarn Iga yak waddag zegh iluld amsmun Gh tillas n d’yid’ nttan ad ak isisfiwn Gh tafukt n uzal nttan ad ak isentaln Mq’q’ar bbin as aman q’q’urn asnt tfrawin H’an addagn lli mi ghzzifn iz’ur’an Ur ks’ud’n tamttant (46) akal akhn tghwin Ssen izd ghin agh ran afin aman Iz’ur’an ay ttinin amzruy(32) urd imawn Imzruyn dusnin (47) ur akh ts’fad’n (48) Ikht nin akw md’ln ya wass iq’q’and ad nkern Saq’sa ait mis’r ikh trit inmmaln (49) Ikhd ilul umazigh nttan d tililli (50) ay tmunan Tamazight n wargan ura taru ismgan (51) Tillas, Imazighen urjjunt gis kkan Tasa (52) Imazighen urjjut nghan (53) Ist usin s tumert(54) iggi n iguyya nsen Alnt s uflla allikh tga tagellit akw mq’q’urn Gh uzemz an wiyyad’ artntin tmd’aln Tigellinin illa sul gisent iman (55) Agmmud' (16) h‘an tirghi ad gis ittackan Nan ait matn ad akw nga ndru idamn Nukwni nra ang didun akw inamarn (56) Tamurt (57) ad tz’d’ar a ttamu (58) imzdaghen Lli z’uz’d’n (59) a gis lkemn mad akw sitimn (60) Awal ad art nttini i willi urta ssen Izd akal lli ghd luln ay gan adlsan (61) Anamk (62) n tguri (41) “ amazigh” dar willi ssen Sfeldat, han igat akal d awal d ufgan (22) Urn illa yan bla yan kh kr’ad’ an Acku az’ur nsen iga yan ur agh t bd’un Willi zrinin ghemkan a yad lli nnan Win ass ad uggar n ghwin af rad mmaghen Ran akw tinditin (63) tifugna (64) timghradin (65) Tililli (50) d tagdut (66) a gisnt akw izwarn Tamazight d taârabt snat tutlayin (9) Tifinagh d aramia (67)sin iskkiln (11) As ran zzigiz zund sin id’ar’n Tamghart d urgaz yan ad gan Gh tmazight n taghamt (68) d izrfan (69) Mac ghzzifen sul igharasn Lli rad isselkem y unaruz (70) an Mq’q’ar ddustur lmaghrib inna yawn Tamazight d taârabt gaddan Mac inna dakh tasgiddit iz’m’an (38) Ar ass yad ‘ igh dagh t nnan Igh darun turda (21) ssfeldat y lbarlaman Tamrarut n useq'si n tbaamrant mad as nnan Iq’q’and ad mmaghen imghnasn (71) F ghaylli sd izwar ddustur at smaddun (72) Han amsisi (73) mq’q’urn n inamarn (56) As rad akw lkemn ghaylli z'uz'd'n (59) Tfalki tudert akw n imzdaghen Tili tmurt ad gh udrass (74) n tmizar ikhatarn
(1) : Le pouvoir (2) : Livre scolaire (3) : à partir de, (4) :Historiens ; (5) : Avant; (6):l ’ignorance, le Paganisme,(7): La forêt , (8) : Nus, Sans habit, (9) : Le(s) langage(s), (10) : Les saints, (11) : L’alphabet, (12) : La Lumière, (13) : La Religion, (14) :L’identité, (15) : La Culture, (16) :L’Orient(moyen), (17) : La dette ; (18) : Faire croire a des choses imaginaires ; (19) :Le réel, (20) : Les légendes, (21) : Le doute, (22) :Etre Humain, (23) :Celui qui suit(aveuglement), (24) : les cités, villes, (25) : Les vrais, sures, (26) : Prisonnier , (27) Les pressions, (28) L’explosion, (29) : Les persécutions, (30) : A haute voix, (31) : Les signes, les symboles, (32) : L'histoire, (33) : Le Continent, (34) : La Source , (35) : l’Humanité, (36) : Sites archéologiques, (37) :Le Nom, (38) : Authentique, (39) : Ennemis,(40) :Ils ont collé , (41) : Le Nom, (42) : Insulter, (43) : Durables, pérennes, (44) : Dire la vérité, (45) : Les témoins, (46) : La mort, (47) :Solides, sures, (48) :Ne s’effacent pas, (49) : Les preuves, (50) :La liberté, (51) :Esclaves, (52) : Le foie (Fille), (53) : Tuer, (54) :Avec Joie, bonheur, (55) :L’âme, (56) :Citoyens, (57) : Pays ,Nation , (58) : Contenir, (59) : Ce qu'ils souhaitent, (60) : Esperent, (61) : La base , le fondement ; (62) :Le sens , la signification, (63) : Les valeurs, (64) : Humaines, (65) : Universelles, (66) :Démocratie, (67): L'alphabet appele arabe, (68) :La justice ,le droit (69) :la Loi, (70) : L’espoir (71) : Les militants , (72) : Officialiser , (73) : Accord, (74): le rang. | |